Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε πρόσφατα μια έκθεση σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων. Η οδηγία παρέχει τη δυνατότητα ελεύθερης κυκλοφορίας οπτικοακουστικού περιεχομένου και ανταποκρίνεται σε σημαντικούς στόχους δημόσιας πολιτικής, όπως η απαγόρευση της υποκίνησης σε μίσος, η προστασία των ανηλίκων από βλαβερό περιεχόμενο και η προώθηση ευρωπαϊκών οπτικοακουστικών έργων.

Τα κύρια θέματα που καλύπτει η έκθεση προκύπτει είναι οι διαφημιστικές πρακτικές και η ανάγκη περαιτέρω καθοδήγηση; όσον αφορά τη συνδεδεμένη τηλεόραση (δηλαδή τηλεόραση με δυνατότητα πρόσβασης στο διαδίκτυο). Ως αποτέλεσμα, η Επιτροπή πρόκειται

• να δρομολογήσει δημόσια διαβούλευση σχετικά με τη συνδεδεμένη τηλεόραση (δεύτερο εξάμηνο του 2012)
• να επικαιροποιήσει, το 2013, την καθοδήγησή της σχετικά με την τηλεοπτική διαφήμιση

«Από την έκθεση προκύπτει ότι η οδηγία για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων λειτουργεί, αλλά οι αλλαγές που κατευθύνονται από το διαδίκτυο δεν μας επιτρέπουν να επαναπαυόμαστε», δήλωσε σήμερα η αντιπρόεδρος της Επιτροπής, κα Neelie Kroes.

Εφαρμογή της οδηγίας

Είκοσι πέντε κράτη μέλη έχουν κοινοποιήσει πλήρη μεταφορά της οδηγίας στην οικεία εθνική νομοθεσία. Σε δύο κράτη μέλη – η Πολωνία και το Βέλγιο – εκκρεμεί ακόμα η προσαρμογή της νομοθεσίας τους.

Διαφήμιση

Τα διαφημιστικά μηνύματα και τα μηνύματα τηλεαγορών στην τηλεόραση δεν επιτρέπεται να υπερβαίνουν τα 12 λεπτά ανά ώρα. Η έκθεση αποκαλύπτει ότι η εφαρμογή του κανόνα αυτού οδήγησε στην εισαγωγή διαφορετικών μορφών διαφήμισης. Στην Ισπανία, επί παραδείγματι, διαφορετικοί τύποι τηλεοπτικής διαφήμισης δεν θεωρήθηκαν διαφημιστικά μηνύματα από τις ισπανικές αρχές. Ωστόσο, το Δικαστήριο έκρινε ότι συνιστούσαν πράγματι διαφημιστικά μηνύματα και ως εκ τούτου έπρεπε να υπάγονται στον κανόνα του 12λεπτου.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, η Επιτροπή παρακολούθησε τις διαφημιστικές πρακτικές σε οχτώ κράτη μέλη. Σε ορισμένα κράτη μέλη, το 12λεπτο όριο για τα διαφημιστικά μηνύματα παραβιάζεται τακτικά. Με βάση τις διαπιστώσεις αυτές, απεστάλησαν διοικητικές επιστολές στα αντίστοιχα κράτη μέλη και οι συζητήσεις βρίσκονται ακόμα σε εξέλιξη. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να παρακολουθεί τη συμμόρφωση των κρατών μελών με τους κανόνες περί διαφήμισης και, εάν είναι απαραίτητο, θα κινήσει διαδικασίες επί παραβάσει.

Οινοπνευματώδη ποτά

Στα παρακολουθούμενα κράτη μέλη, η διαφήμιση οινοπνευματωδών αντιπροσωπεύει μεταξύ 0,8% και 3% της συνολικής διαφημιστικής δραστηριότητας στις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, με βάση το συνολικό αριθμό μηνυμάτων που μεταδίδονται κατά τη διάρκεια της περιόδου παρακολούθησης. Οι διαπιστωμένες περιπτώσεις σαφούς παράβασης είναι πολύ λίγες.

Κατά την εφαρμογή των απαιτήσεων της οδηγίας σχετικά με τη διαφήμιση οινοπνευματωδών, 22 κράτη μέλη έχουν θεσπίσει ελαφρά αυστηρότερους κανόνες για τη διαφήμιση οινοπνευματωδών ποτών, που αφορούν τα κανάλια, τα διαφημιζόμενα προϊόντα ή χρονοθυρίδες εκπομπής.

Παιδιά

Σύμφωνα με την οδηγία, οι οπτικοακουστικές εμπορικές ανακοινώσεις απαγορεύεται να θίγουν ηθικά ή σωματικά τους ανηλίκους. Αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει άμεσα να προτρέπουν τους ανηλίκους στην αγορά ή ενοικίαση προϊόντων ή υπηρεσιών εκμεταλλευόμενες την απειρία ή την ευπιστία τους· να ενθαρρύνουν ευθέως τους ανηλίκους να πείσουν τους γονείς τους ή άλλους να αγοράσουν τα αγαθά ή υπηρεσίες που διαφημίζονται· να εκμεταλλεύονται την ιδιαίτερη εμπιστοσύνη των ανηλίκων στους γονείς, τους δασκάλους ή άλλα πρόσωπα ή να παρουσιάζουν αναίτια ανήλικους σε επικίνδυνες καταστάσεις.

Από την ανάλυση περιεχομένου των 100 συχνότερα μεταδιδόμενων διαφημιστικών μηνυμάτων προέκυψε ότι σπάνια παραβιάστηκαν οι διατάξεις της οδηγίας που αφορούν την προστασία των ανηλίκων από τη διαφήμιση. Όπως και στη διαφήμιση οινοπνευματωδών, εξαιτίας της λεπτομερούς διατύπωσης των σχετικών διατάξεων σημειώνονται λίγες παραβάσεις της οδηγίας. Φαίνεται, ωστόσο, ότι οι διαφημιστικές τεχνικές που προορίζονται για ανηλίκους χρησιμοποιούνται συχνά στην τηλεοπτική διαφήμιση.

Πέντε κράτη μέλη απαγορεύουν τη διαφήμιση σε παιδικά προγράμματα. Τέσσερα κράτη μέλη επιβάλλουν μερική απαγόρευση ή άλλους περιορισμούς σχετικά με τη διαφήμιση σε παιδικά προγράμματα, είτε κατά τη διάρκεια συγκεκριμένων χρονικών ζωνών ή για συγκεκριμένα προϊόντα, ενώ εφτά κράτη μέλη απαγορεύουν την προβολή των λογοτύπων των χορηγών σε παιδικά προγράμματα.

Διακρίσεις

Στην έκθεση αναλύονται επίσης οι διακρίσεις λόγω φύλου και τα στερεότυπα των φύλων στις 100 συχνότερα μεταδιδόμενα διαφημιστικά μηνύματα σε οκτώ κράτη μέλη. Στερεοτυπική εκπροσώπηση των ρόλων των δύο φύλων διαπιστώθηκε σε ποσοστό 21% έως 36% των μηνυμάτων που αναλύθηκαν. Ωστόσο, σε μερικά κράτη μέλη, ορισμένες θέσεις, επαγγέλματα ή προϊόντα συσχετίζονται πιο συστηματικά με ένα συγκεκριμένο φύλο από ό,τι σε άλλα κράτη μέλη. Η έκθεση έδειξε ότι καμία από τις εξεταζόμενες χώρες δεν είναι υπεράνω τέτοιων στερεοτυπικών παραστάσεων.

Ενόψει των παραπάνω, η Επιτροπή θα παρακολουθεί περαιτέρω την εφαρμογή των κανόνων διαφήμισης στα κράτη μέλη, ενώ το 2013 πρόκειται να επικαιροποιήσει την ερμηνευτική ανακοίνωσή της σχετικά με ορισμένες πτυχές των διατάξεων περί τηλεοπτικής διαφήμισης.

Συνδεδεμένη τηλεόραση

Με τη συνδεδεμένη ή υβριδική τηλεόραση διανοίγεται μια νέα φάση στη διαδικασία που είναι γνωστή ως «σύγκλιση», που φέρνει σε επαφή το διαδίκτυο και τις ραδιοτηλεοπτικές εκπομπές. Ενώ ορισμένοι πάροχοι προσφέρουν περιορισμένο αριθμό εφαρμογών χωρίς πραγματική πρόσβαση στο διαδίκτυο, άλλοι παρέχουν ελεύθερη πρόσβαση σε οπτικοακουστικό περιεχόμενο μέσω του διαδικτύου. Η προσθήκη διαδικτυακής συνδετικότητας στις συμβατικές τηλεοπτικές συσκευές παρέχει στο χρήστη τη δυνατότητα να επιλέξει τίτλους από μια αρχειοθήκη προγραμμάτων και πρόσθετες κατά παραγγελία υπηρεσίες, καθώς και διαδικτυακό περιεχόμενο.

Οι υπηρεσίες συνδεδεμένης τηλεόρασης υπάρχουν επί του παρόντος στη Γερμανία και την Ιταλία, ενώ επίκειται η εισαγωγή τους στη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Παρά το γεγονός ότι πολλές από τις τηλεοπτικές συσκευές που πωλούνται σήμερα μπορούν να συνδεθούν διαδικτυακά, μόνο το 20% έως 30% είναι πράγματι συνδεδεμένες. Στην Ευρώπη λειτουργούν σήμερα 47 εκατομμύρια συνδεδεμένες οικιακές συσκευές, όπου συμπεριλαμβάνονται συνδεδεμένες τηλεοράσεις, κονσόλες παιχνιδιών, αυτόνομοι τηλεοπτικοί αποκωδικοποιητές, συσκευές ανάγνωσης δίσκων Blu-ray και αποκωδικοποιητές συνδρομητικής τηλεόρασης. Καθώς διευρύνεται ο αριθμός των πολιτών που έχουν πρόσβαση σε υψηλότερες ταχύτητες στο διαδίκτυο, και αυξάνονται οι συνδεδεμένες συσκευές και το διαθέσιμο περιεχόμενο, βάσιμα αναμένεται ότι κατά τα αμέσως επόμενα χρόνια η συνδεδεμένη τηλεόραση θα γνωρίσει σχετικά γρήγορη ανάπτυξη.

Για να εξασφαλιστεί ότι οι ευρωπαίοι πολίτες θα επωφεληθούν πλήρως από τις νέες αυτές υπηρεσίες και ότι θα αποκτήσουν ποιοτική πρόσβαση σε οπτικοακουστικά έργα μέσω συνδεδεμένων συσκευών, με ταυτόχρονη επαρκή προστασία τους, η Επιτροπή πρόκειται έως το τέλος του 2012 να δρομολογήσει σχετική δημόσια διαβούλευση.