Σημαντικό βήμα για τη νομική κατοχύρωση της περίφημης «Φάβας Σαντορίνης» ως Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης αποτελεί η δημοσίευση της σχετικής αίτησης στη Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ.

Η κατοχύρωση της Φάβας Σαντορίνης ως ΠΟΠ αποτελεί πάγιο αίτημα των παραγωγών και θεωρείται απαραίτητη για την επιβίωση του μοναδικού αυτού προϊόντος.

Ιδιαίτερο έδαφος και μικροκλίμα. Η γεωγραφική περιοχή όπου παράγεται η «Φάβα Σαντορίνης» περιλαμβάνει τα νησιά Θήρα, Θηρασία, Παλαιά και Νέα Καμένη, Άσπρο (Ασπρονήσι), Χριστιανή και Ασκανιά του νομού Κυκλάδων. Κοινά χαρακτηριστικά των νησιών αυτών είναι το ηφαιστειογενές έδαφος και το πολύ ιδιαίτερο μικροκλίμα τους. Συγκεκριμένα, το κλίμα της περιοχής  με υψηλή ηλιοφάνεια, ισχυρούς βόρειους ανέμους (μελτέμια) και σχετική υγρασία με μέση ετήσια τιμή 71.

Συσκευασία επί τόπου. Τα στάδια παραγωγής της «Φάβας Σαντορίνης» που επηρεάζουν την ανάπτυξη των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του προϊόντος, είναι η καλλιέργεια του φυτικού είδους Lathyrus Clymenum L. (Αρακάς), η ωρίμανση (αποξήρανση) των σπερμάτων του η αποφλοίωσή τους και η συσκευασία. Τα στάδια αυτά θα πρέπει να διατηρηθούν στην οριοθετημένη περιοχή, αφού στη διαφοροποίηση των περιβαλλοντικών και καλλιεργητικών παραμέτρων και της διαδικασίας ξήρανσης (χρήση θηραϊκής γης), συνίσταται ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του προϊόντος και εντοπίζεται ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την αλλοίωση των ποιοτικών χαρακτηριστικών της «Φάβας Σαντορίνης». Εφόσον η Φάβα Σαντορίνης χαρακτηριστεί ως ΠΟΠ, όλα τα στάδια της παραγωγής μέχρι και τη συσκευασία θα πρέπει να πραγματοποιούνται εντός της ζώνης παραγωγής της.

Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Η Φάβα Σαντορίνης παράγεται από τις αποξηραμένες, αποφλοιωμένες και θρυμματισμένες κοτυληδόνες του φυτού Lathyrus clymenum L. της οικογένειας των ψυχανθών. Η σύστασή της χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό πρωτεϊνών και αυξημένη περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες. Τα φυσικοχημικά χαρακτηριστικά της Φάβας Σαντορίνης, την καθιστούν πολύ βραστερή (απαιτείται μικρότερος χρόνος μαγειρέματος) και τελικά προσδίδουν στη μαγειρεμένη Φάβα Σαντορίνης και σε άλλα πιάτα στα οποία χρησιμοποιείται, μοναδικά οργανοληπτικά χαρακτηριστικά, όπως αφρώδη υφή και υπόγλυκη γεύση.

Η βασική ιδιαιτερότητα της «Φάβας Σαντορίνης» εντοπίζεται στo διαφορετικό είδους φυτού που χρησιμοποιείται για την παραγωγή της, δηλαδή το είδος Lathyrusclymenum L. της οικογένειας των ψυχανθών. Το φυτό αυτό καλλιεργείται αποκλειστικά στην οριοθετημένη περιοχή και με μοναδικό σκοπό την παραγωγή «Φάβας Σαντορίνης». Αυτή η διαφορετική προέλευση του προϊόντος, είναι υπεύθυνη για τα ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά του προϊόντος που το διαφοροποιούν από υπόλοιπα ομοειδή.

Πανάρχαια καλλιέργεια. Η επιβεβαιωμένη παρουσία της «Φάβας Σαντορίνης» στην οριοθετημένη περιοχή ανάγεται στον 16ο π.Χ. αιώνα, όπως επιβεβαιώνεται από αρχαιολογικά ευρήματα στις ανασκαφές της Δυτικής Οικείας στο Ακρωτήρι, αναγόμενα στην ύστερη εποχή του Χαλκού, σύμφωνα με τα οποία αναγνωρίστηκαν ως υπολείμματα αποθηκευμένης σοδειάς σπέρματα του φυτικού είδους Lathyrus clymenum L.

Επιπρόσθετα το όνομα φάβα εμφανίζεται σε γραπτό κείμενο για πρώτη φορά τον 6ο προς 5ο π.Χ. αιώνα σε απόσπασμα μη σωζόμενης τραγωδίας του Αισχύλου και χρησιμοποιείται για να αποδώσει την έννοια του ευτελούς φαγητού.

Η πρώτη διαπιστωμένη σύνδεση μεταξύ του όρου φάβα και του γνωστού φαγητού γίνεται απ' τον Διοσκουρίδη τον 2ο μ.Χ. αιώνα, ο οποίος αναφέρει τη φάβα ως την ονομασία των Λατίνων για τα κουκιά (Vicia faba L.), το συνηθέστερα χρησιμοποιούμενο ψυχανθές στην παρασκευή της.

Τον 6ο μ.Χ. αιώνα αναφέρεται από τον Κύριλλο, η χρησιμοποίηση «πισαρίων», δηλαδή μικρού αρακά, για την παρασκευή φάβας συνδέοντας για πρώτη φορά σε λογοτεχνικό κείμενο τον «αρακίσκο» των αρχαίων με την παραγωγή φάβας.

Η φάβα ως ένα από τα παραδοσιακά προϊόντα της Σαντορίνης εμφανίζεται ως τέταρτη παραγωγική κατεύθυνση του νησιού σε απογραφικό δελτίο του 1850 μ.Χ. ενώ ιδιαίτερη μνεία για την υψηλή της ποιότητα γίνεται από τον Γεννάδιο το 1914, ο οποίος αναγνωρίζει τον «αρακά» ως το φυτό που χρησιμοποιείται για την παραγωγή της «Φάβας Σαντορίνης». Αυτή η διασύνδεση εμφανίζεται σε πληθώρα πηγών του 20ου αιώνα αλλά μόνο το 1943, από τον Rechinger, γίνεται η διασύνδεση της τοπικής καλλιέργειας με το φυτό Lathyrus clymenum L.

Εντός εξαμήνου μπορούν να κατατεθούν οι όποιες ενστάσεις κατά της κατοχύρωσης της Φάβας Σαντορίνης ως ΠΟΠ. Με το πέρας της προθεσμίας αυτής η Φάβα Σαντορίνης θα καταχωρηθεί ως Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης.

Διαβάστε ολόκληρη την Αίτηση για κατοχύρωση ΠΟΠ φάβας Σαντορίνης

Διαβάστε τις προδιαγραφές της Φάβας Σαντορίνης