Τρεις γενικές και τέσσερις ειδικές κατηγορίες επενδυτικών σχεδίων προβλέπει ο Νέος Επενδυτικός Νόμος που παρουσιάστηκε στο Υπουργικό Συμβούλιο και περιλαμβάνει ενισχύσεις κεφαλαίου, φοροαπαλλαγές, δάνεια με ευνοϊκούς όρους μέσω ΕΤΕΑΝ και επιδοτήσεις leasing.

Στόχος είναι ο νέος επενδυτικός νόμος να τεθεί σε ισχύ το συντομότερο δυνατόν. Τα επενδυτικά σχέδια θα κατατίθενται προς αξιολόγηση δύο φορές το χρόνο, με τον επόμενο Απρίλιο να ορίζεται ως η πρώτη καταληκτική ημερομηνία για υποβολή αιτήσεων.

Όσα επενδυτικά σχέδια υποβλήθηκαν σύμφωνα με τις διατάξεις του προηγούμενου νόμου, θα αξιολογηθούν και θα υλοποιηθούν σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου εκείνου.

Στην παρουσίαση των κυριότερων σημείων του νέου νόμου, ο Υπουργός Περιφερειακής Ανάπτυξης Μ. Χρυσοχοϊδης ανέφερε ότι «ο νέος νόμος, θέτοντας ως κύριο μέσο ενίσχυσης τις φοροαπαλλαγές, πριμοδοτεί κατ' εξοχήν τα δυναμικά επενδυτικά σχέδια που έχουν σαφείς προοπτικές κερδοφορίας», σημειώνοντας πως «μια προβληματική επένδυση που δεν θα αποδώσει στο άμεσο μέλλον δεν θα έχει και κανένα όφελος από την απαλλαγή φόρου επί των κερδών της».

Παρουσιάζοντας το νέο πλαίσιο, ο υπουργός ανέφερε πως «ο νέος Επενδυτικός Νόμος εισάγει πολλές και σημαντικές τομές και πρόκειται πραγματικά για ένα νόμο ρεαλιστικό και προοδευτικό, Ένα εργαλείο πολιτικής που εκφράζει τις αξίες μας για κοινωνική συνοχή, διαφάνεια, σεβασμό στο δημόσιο χρήμα, λογοδοσία, ίση μεταχείριση, διαγενεακή δικαιοσύνη».

Πώς θα λειτουργεί ο Νέος Επενδυτικός Νόμος

Ο νέος Επενδυτικός Νόμος προβλέπει 3 γενικές και 4 ειδικές κατηγορίες επενδυτικών σχεδίων και αντίστοιχα καθεστώτα επενδύσεων.

Τα γενικά καθεστώτα επενδύσεων, ενισχύουν ανταγωνιστικά και βιώσιμα επενδυτικά σχέδια με τεκμηριωμένες προοπτικές κερδοφορίας, στηρίζουν τις επενδύσεις στην τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτομία, προωθούν την περιφερειακή συνοχή και την πράσινη ανάπτυξη, και βελτιώνουν την επιχειρηματικότητα και την ποιότητα των επενδυτικών αποφάσεων.

Τα ειδικά καθεστώτα επενδύσεων, αντιμετωπίζουν ειδικότερες προκλήσεις  της αναπτυξιακής διαδικασίας και αντιστοιχούν σε τομείς στους οποίους δίνεται ιδιαίτερη έμφαση. Αφορούν τη νεανική επιχειρηματικότητα, τα μεγάλα επενδυτικά σχέδια, τα ολοκληρωμένα πολυετή επιχειρηματικά σχέδια για τον τεχνολογικό και οργανωτικό εκσυγχρονισμό επιχειρηματικών μονάδων και τις επενδύσεις συνέργειας και δικτύωσης (clusters).

Τα παραπάνω καθεστώτα συνδυάζουν μια σειρά από μέσα ενίσχυσης όπως φοροαπαλλαγές, επιχορηγήσεις κεφαλαίου και επιδοτήσεις χρηματοδοτικής μίσθωσης, ανάλογα με την αναπτυξιακή στόχευση του καθενός. Παράλληλα, ενεργοποιείται το ΕΤΕΑΝ για τη μόχλευση της εγχώριας αγοράς κεφαλαίων και την άμεση εξασφάλιση ρευστότητας στην αγορά, με τη χορήγηση επιδοτούμενων δανείων στις επιχειρήσεις.

Στην πραγματικότητα δημιουργείται ένα πλέγμα επενδυτικών ευκαιριών που δίνει τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις να συνδυάζουν φοροαπαλλαγές με επιχορηγήσεις κεφαλαίου, επιδοτήσεις χρηματοδοτικής μίσθωσης και επιδοτούμενα δάνεια από το ΕΤΕΑΝ.

Καθορισμός των ενισχύσεων

Η χώρα χωρίζεται σε 3 ζώνες σύμφωνα με τον εγκεκριμένο από την ΕΕ Χάρτη Περιφερειακών Ενισχύσεων. Επιπλέον οι επιχειρήσεις διακρίνονται, επίσης σύμφωνα με την κατάταξη της ΕΕ, σε 3 κατηγορίες ανάλογα με το μέγεθός τους (μεγάλες, μεσαίες, μικρές και πολύ μικρές). Το ποσοστό ενίσχυσης κάθε επενδυτικού σχεδίου εξαρτάται από το μέγεθος της επιχείρησης και τον τόπο υλοποίησής του και σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υπερβαίνει το 50% του συνολικού κόστους του επενδυτικού σχεδίου. Ειδικότερα, ανά κατηγορία:

H κατηγορία των σχεδίων Γενικής Επιχειρηματικότητας απευθύνεται σε υγιείς επιχειρήσεις κάθε είδους (πλην εκείνων που ρητά εξαιρούνται) σε όλη την επικράτεια. Προσφέρει ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς μέσω φοροαπαλλαγών, που μπορεί να φτάσουν μέχρι το 100% του ανώτατου επιτρεπόμενου ύψους ενίσχυσης για κάθε επενδυτικό σχέδιο. Οι φοροαπαλλαγές μπορούν να συνδυαστούν με επιδοτούμενα δάνεια από το ΕΤΕΑΝ, μέχρι το ανώτατο ύψος των προβλεπόμενων ενισχύσεων.

Η κατηγορία των σχεδίων Τεχνολογικής Ανάπτυξης αφορά τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων με την εισαγωγή τεχνολογικών και οργανωτικών καινοτομιών. Στο καθεστώς αυτό παρέχεται συνδυαστικά επιχορήγηση και επιδότηση χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) μέχρι το 80% του ανώτατου επιτρεπόμενου ύψους ενίσχυσης, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό συμπληρώνεται με φοροαπαλλαγές και επιδοτούμενα δάνεια. Στην περίπτωση νέων επιχειρήσεων το ποσοστό της επιχορήγησης/επιδότησης χρηματοδοτικής μίσθωσης αυξάνεται κατά 10%.

Η κατηγορία των σχεδίων Περιφερειακής Συνοχής περιλαμβάνει επενδυτικά σχέδια που αντιμετωπίζουν τοπικές ανάγκες ή αξιοποιούν τοπικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα με περιβαλλοντικά βιώσιμες τεχνολογικές εφαρμογές. Για την υπαγωγή στην κατηγορία αυτή τα κριτήρια της πράσινης ανάπτυξης παίζουν καθοριστικό ρόλο. Τα επενδυτικά σχέδια ενισχύονται με επιχορήγηση και επιδότηση χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) μέχρι το 70% του ανώτατου επιτρεπόμενου ύψους ενίσχυσης, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό συμπληρώνεται με φοροαπαλλαγές και επιδοτούμενα δάνεια. Στην περίπτωση νέων επιχειρήσεων το ποσοστό της επιχορήγησης/επιδότησης χρηματοδοτικής μίσθωσης αυξάνεται κατά 10%.

Η ειδική κατηγορία των σχεδίων της Επιχειρηματικότητας των Νέων αφορά επενδυτικά σχέδια για την ίδρυση και τη λειτουργία μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων, στο εταιρικό κεφάλαιο των οποίων συμμετέχουν με ποσοστό άνω του 50% φυσικά πρόσωπα μέχρι 40 ετών. Οι επιχειρήσεις αυτές έχουν μια ιδιαίτερα προνομιακή αντιμετώπιση. Για διάστημα πέντε ετών από την έναρξη της λειτουργίας τους δικαιούνται ποσοστό ενίσχυσης για το σύνολο ουσιαστικά των δαπανών τους, καθώς -σε αντίθεση με ό,τι ισχύει για όλες τις άλλες κατηγορίες επενδυτικών σχεδίων- θεωρούνται επιλέξιμες προς ενίσχυση και οι λειτουργικές τους δαπάνες. Η συνολική ενίσχυση μπορεί να φθάσει μέχρι του ποσού του 1 εκατ. ευρώ συνολικά.

Η ειδική κατηγορία των Μεγάλων Επενδυτικών Σχεδίων αφορά επενδυτικά σχέδια ύψους τουλάχιστον 50 εκατ. ευρώ. Στις επενδύσεις της κατηγορίας αυτής παρέχονται μεμονωμένα ή συνδυαστικά όλα τα είδη των ενισχύσεων, για το ύψος των οποίων προβλέπεται ότι:

• για το τμήμα μέχρι 50 εκατ. ευρώ παρέχεται το 100% του κατά περίπτωση ανώτατου ορίου περιφερειακής ενίσχυσης,
• για το τμήμα που υπερβαίνει τα 50 εκατ. ευρώ μέχρι και 100 εκατ. ευρώ παρέχεται το 30% του κατά περίπτωση ανώτατου ορίου περιφερειακής ενίσχυσης,
• για το τμήμα που υπερβαίνει τα 100 εκατ. ευρώ παρέχεται το 20% του κατά περίπτωση ανώτατου ορίου περιφερειακής ενίσχυσης.

Το ποσό των ενισχύσεων που χορηγούνται με τη μορφή επιχορήγησης ή και επιδότησης χρηματοδοτικής μίσθωσης δεν μπορεί να υπερβαίνει για κάθε επενδυτικό σχέδιο το 60% της συνολικής ενίσχυσης.

Η ειδική κατηγορία των Ολοκληρωμένων  Πολυετών Επιχειρηματικών Σχεδίων αφορά επενδυτικά σχέδια υλοποίησης ολοκληρωμένων πολυετών (2-5 ετών) επιχειρηματικών σχεδίων άνω των 2 εκατ. ευρώ, που περιλαμβάνουν τον τεχνολογικό, διοικητικό, οργανωτικό και επιχειρησιακό εκσυγχρονισμό και ανάπτυξη των ενδιαφερόμενων επιχειρήσεων. Στην κατηγορία αυτή προβλέπονται φοροαπαλλαγές μέχρι το 100% του ανώτατου επιτρεπόμενου ύψους ενίσχυσης για κάθε επενδυτικό σχέδιο.

Η ειδική κατηγορία των Σχεδίων Συνέργειας και Δικτύωσης αφορά επενδυτικά σχέδια που υποβάλλονται από σχήματα συνέργειας και δικτύωσης 10 τουλάχιστον επιχειρήσεων, υπό μορφή Κοινοπραξίας. Για τα ιδιαίτερα σύνθετα αυτά επενδυτικά σχέδια προβλέπεται η δυνατότητα παροχής κάθε είδους ενισχύσεων μετά από σχετική υπουργική απόφαση που θα καθορίζει κάθε φορά τις σχετικές λεπτομέρειες.

Τα νέα στοιχεία του νόμου

Στο νέο νόμο εισάγονται στοιχεία που στοχεύουν να αλλάξουν σημαντικά την πολιτική ενίσχυσης των επενδύσεων. Ειδικότερα:

• Για πρώτη φορά Επενδυτικός Νόμος διαθέτει συγκεκριμένο προϋπολογισμό, με διαθέσιμους πόρους τόσο για το σύνολο των επενδύσεων όσο και ανά καθεστώς ενίσχυσης που θα είναι εξαρχής γνωστοί σε όλους.
• Εισάγεται η διαδικασία του ανταγωνισμού μεταξύ των υποβαλλόμενων επενδυτικών σχεδίων με στόχο, σε συνδυασμό με το ανώτατο όριο των προσφερόμενων ενισχύσεων,  μόνο τα αρτιότερα επενδυτικά σχέδια να έχουν πρόσβαση στις ενισχύσεις.
• Εισάγονται σαφή και μετρήσιμα κριτήρια αξιολόγησης με στόχο την ενίσχυση της οικονομικής αποτελεσματικότητας και τη διασφάλιση του αδιάβλητου της διαδικασίας επιλογής.
• Εισάγεται το κριτήριο της επιλεξιμότητας στις επιχορηγήσεις κεφαλαίων. Η Πολιτεία μπορεί να καθορίζει και να προσαρμόζει στην εκάστοτε συγκυρία τις προτεραιότητες της αναπτυξιακής πολιτικής και να τις ενισχύει με στοχευμένες επιχορηγήσεις κεφαλαίων.
• Εισάγεται σαφές χρονοδιάγραμμα. Οι αιτήσεις για την υπαγωγή των επενδυτικών σχεδίων στις διατάξεις του νόμου θα υποβάλλονται κάθε Απρίλιο και Οκτώβριο (με εξαίρεση τα μεγάλα επενδυτικά σχέδια που μπορούν να υποβάλλονται καθ'όλη τη διάρκεια του έτους).

Ως καταληκτική ημερομηνία υποβολής ορίζεται η τελευταία εργάσιμη ημέρα των δύο αυτών μηνών. Ανάλογες προβλέψεις για όλη την πορεία ελέγχου και έγκρισης των επενδυτικών σχεδίων, καθώς και για τα σχετικά διαδικαστικά θέματα, θα περιλαμβάνονται στο ΠΔ που θα προωθηθεί προς υπογραφή αμέσως μετά την ψήφιση του νόμου.

Η διαδικασία αξιολόγησης

Η νέα διαδικασία αξιολόγησης εισάγει «μετρήσιμα και αντικειμενικά» κριτήρια επιλογής σχεδίων, όπως αναφέρει το υπουργείο, με στόχο τη διαφάνεια, την εξάλειψη του υποκειμενικού παράγοντα κατά την επιλογή, την απλότητα και τη σαφήνεια.

• Προβλέπεται η σύσταση Γραφείων Εξυπηρέτησης Επενδυτών, όπου θα παρέχεται η αναγκαία πληροφόρηση και θα γίνεται η παραλαβή των αιτήσεων και ο έλεγχος των δικαιολογητικών. Με τον τρόπο αυτό κόβεται κάθε επαφή μεταξύ επενδυτή και αξιολογητή.
• Προβλέπεται η σύσταση Ενιαίου Μητρώου Αξιολογητών για όλη την επικράτεια, από το οποίο με το σύστημα της τυχαίας επιλογής θα επιλέγονται οι αξιολογητές για κάθε επενδυτικό σχέδιο.
• Προβλέπεται η ανάπτυξη Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος, που θα υποστηρίζει το σύνολο των διαδικασιών υποβολής, αξιολόγησης και παρακολούθησης της υλοποίησης των επενδυτικών σχεδίων.
• Προβλέπεται η λειτουργία γνωμοδοτικών επιτροπών που θα ελέγχουν την κρίση των αξιολογητών. Το έργο των επιτροπών δεν θα επιδέχεται παρερμηνείες, καθώς τα μετρήσιμα κριτήρια δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας.
• Προβλέπεται έλεγχος τόσο των αξιολογητών όσο και των μελών των γνωμοδοτικών επιτροπών από ειδικούς ελεγκτές.
• Προβλέπεται πόθεν έσχες για όλους τους εμπλεκόμενους στη διαδικασία.
• Προβλέπεται δικαίωμα ένστασης του επενδυτή, στην περίπτωση που θεωρεί πως η αξιολόγηση του σχεδίου του δεν είναι αντικειμενική.

Η διαδικασία αξιολόγησης δε θα υπερβαίνει σε διάρκεια τους έξι μήνες. Πριν την έναρξη ισχύος της νέας πρόσκλησης, κάθε Απρίλιο και Οκτώβριο, θα έχουν ήδη περατωθεί οι αξιολογήσεις της προηγούμενης περιόδου.

Τα κριτήρια επιλογής των επενδύσεων

Κριτήρια αξιολόγησης του επενδυτικού φορέα:

• Χαρακτηριστικά του φορέα (νομική μορφή/αριθμός απασχολουμένων).
• Εμπειρία των μετόχων και της διοίκησης (συμμετοχή των μετόχων και των στελεχών σε φορέα επιχειρηματικής δραστηριότητας).
• Εμπειρία της εταιρείας (χρόνος ενεργού λειτουργίας στην αγορά).
• Επαγγελματική εξειδίκευση του ανθρώπινου δυναμικού μετά την υλοποίηση της επένδυσης (τίτλοι επαγγελματικών προσόντων του ανθρώπινου δυναμικού).
• Ιδία συμμετοχή στο ενισχυόμενο κόστος του επενδυτικού σχεδίου (ποσοστό ίδιας συμμετοχής).

Κριτήρια βιωσιμότητας και αποδοτικότητας του επενδυτικού σχεδίου:

• Χρηματοοικονομική ανάλυση της επένδυσης (εισροές - εκροές της επένδυσης, εσωτερικός συντελεστής απόδοσης).
• Χρηματοοικονομική ανάλυση του φορέα (δείκτης ικανότητας αποπληρωμής δανείων, δείκτης κερδοφορίας και δείκτης αποτελεσματικότητας).
• Προοπτικές κλάδου (ανερχόμενος, στάσιμος, φθίνων).

Κριτήρια τεχνολογικής ανάπτυξης:

• Εφαρμογή προηγμένης τεχνολογίας και καινοτομία (δαπάνες για αγορά τεχνογνωσίας, για έρευνα και ανάπτυξη, για σχεδίαση προϊόντων και μάρκετινγκ, για συστήματα διασφάλισης ποιότητας και ελέγχου και δαπάνες για πιστοποίηση).
• Ανάπτυξη νέων προϊόντων και νέων δραστηριοτήτων.
• Εφαρμογή καθαρών τεχνολογιών και διαχείριση αποβλήτων.
• Ύψος της προστιθέμενης αξίας.

Κριτήρια συμβολής της επένδυσης στην οικονομία και στην περιφερειακή ανάπτυξη:

• Αύξηση της απασχόλησης και ιδίως δημιουργία νέων μόνιμων θέσεων εξαρτημένης εργασίας μετά την υλοποίηση της επένδυσης.
• Περιοχή εγκατάστασης της επένδυσης.
• Συμβολή της επένδυσης στην προστασία του περιβάλλοντος, στην εξοικονόμηση ενέργειας και φυσικών πόρων.
• Ανταγωνιστικότητα των προϊόντων και υπηρεσιών σε διεθνές επίπεδο και ειδικότερα η εξαγωγική επίδοση της επιχείρησης.
• Ύψος του επενδυτικού σχεδίου.
• Δημιουργία συνεργασιών - δικτύωσης (clusters).

Οι διατάξεις του νέου νόμου, υποστηρίζει το υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, στοχεύουν στην αντιμετώπιση στρεβλώσεων του υφιστάμενου πλαισίου, όπως τις υπερτιμολογήσεις, την εύνοια συγκεκριμένων ομάδων ή τις δυσλειτουργίες στη χορήγηση ενισχύσεων.

Ειδικότερα, το πλαφόν στη συμμετοχή των παγίων, τα οποία υπήρξαν παραδοσιακά το προνομιακό πεδίο για την εμφάνιση υπερτιμολογημένων δαπανών, τίθεται στο 40% του συνολικού ενισχυόμενου κόστους κάθε επιχειρηματικού σχεδίου με στόχο τις υπερτιμολογήγεις ενώ ο νέος νόμος προβλέπει μείωση των δαπανών για μελέτες και αμοιβές συμβούλων για μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις στο 5% του κόστους του επενδυτικού σχεδίου, από 10% που ίσχυε μέχρι σήμερα.

Ταυτόχρονα τίθεται ως ανώτατο όριο για τις συγκεκριμένες δαπάνες το ποσό των 50.000 ευρώ.

Παράλληλα, όπως αναφέρει το υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, ο νέος νόμος «δεν κάνει καμία παραχώρηση σε οποιαδήποτε ομάδα συμφερόντων, όσο κι αν ψάξει κανείς δε θα βρει κρυφά προνόμια ή φωτογραφικές διατάξεις».

Τέλος, ο νέος νόμος, πέρα από την εισαγωγή αντικειμενικών κριτηρίων, αδιάβλητων διαδικασιών και συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος για την ολοκλήρωση της αξιολόγησης, προβλέπει γενικότερη αναδιάρθρωση των δημόσιων υπηρεσιών που σχετίζονται με τη χορήγηση ενισχύσεων.

Ο νέος νόμος στην πράξη

Κάθε Δεκέμβριο θα εκδίδεται από το Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας ο προϋπολογισμός ενίσχυσης επενδύσεων του επόμενου έτους.

Ο προϋπολογισμός θα καθορίζει, πέρα από το συνολικό ποσό των ενισχύσεων, το ποσοστό που αναλογεί στις διάφορες κατηγορίες επενδυτικών σχεδίων,τα είδη των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που εντάσσονται στις παραπάνω κατηγορίες, την κατανομή των ενισχύσεων στις περιφέρειες και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια.

Ο προϋπολογισμός θα περιλαμβάνει άμεσες επιχορηγήσεις και επιδοτήσεις χρηματοδοτικής μίσθωσης. Οι φοροαπαλλαγές θα υπολογίζονται στο τριπλάσιο του ποσού των επιχορηγήσεων και επιδοτήσεων. Παράλληλα, θα τρέχουν οι συμβάσεις του ΕΤΕΑΝ με τις τράπεζες.

Οι φοροαπαλλαγές θα δίδονται με ανοικτή προκήρυξη. Σε όλα τα υπόλοιπα καθεστώτα θα προσδιορίζονται στις προκηρύξεις οι επιθυμητές παραγωγικές δραστηριότητες.

Οι ημερομηνίες υποβολής των επενδυτικών σχεδίων θα είναι σταθερές: δύο φορές το χρόνο, κάθε Απρίλιο και Οκτώβριο, με τη λήξη της προθεσμίας υποβολής να συμπίπτει με την πάροδο της τελευταίας ημέρας του αντίστοιχου μήνα.

Θα ακολουθεί αξιολόγηση, αρχική έγκριση, δανειακή σύμβαση, τελική σύμβαση και υλοποίηση της επένδυσης.