Το Διαδίκτυο δεν είναι μόνο πηγή πληροφόρησης, διασκέδασης ή εκπαίδευσης. Εδώ και χρόνια έχει αρχίσει να αποτελεί ένα εργαλείο για ηλεκτρονικές αγορές, δηλαδή για το λεγόμενο ηλεκτρονικό εμπόριο (e-commerce). Με τη χρήση αυτών των δυνατοτήτων του Internet, μπορούμε πχ να παραγγείλουμε εξ αποστάσεως όχι μόνο τοστιέρα αλλά ακόμα και αυτοκίνητο, να οργανώσουμε τα ταξίδια μας κλείνοντας και πληρώνοντας εισιτήρια, ξενοδοχεία από τον υπολογιστή μας, να διενεργούμε τις περισσότερες τραπεζικές πράξεις μας, να επικοινωνούμε με υπηρεσίες κλπ. Με δυο λόγια, μπορούμε να κάνουμε πάρα πολλά πράγματα με... το e-εμπόριο, το e-banking, το e-government, αρκεί να δίνουμε σημασία σε ορισμένα ζητήματα ασφαλείας των συναλλαγών και προστασίας των προσωπικών δεδομένων μας.

Κι αυτό γιατί η πρόοδος της τεχνολογίας δεν λειτουργεί μόνο προς όφελος της κοινωνίας, της οικονομίας και της διοίκησης, αλλά και των "πονηρών". Και τέτοιοι μπορεί να είναι αφενός οι διάφοροι παράνομοι του Διαδικτύου (χάκερ, κυβερνοεγκληματίες κ.α.) που σπάζουν κωδικούς, μπαίνουν χωρίς εξουσιοδότηση σε αρχεία, αλλοιώνουν στοιχεία κλπ για να αποκομίσουν όφελος ή και για... την πλάκα τους. Αφετέρου όμως, στους πονηρούς μπορεί να συγκαταλέγονται και εταιρείες και φορείς που λειτουργούν με νόμιμο προσωπείο, αλλά που επιδιώκουν να παραπλανήσουν έναν e-καταναλωτή ή να υφαρπάξουν προσωπικά δεδομένα ενός χρήστη των προαναφερόμενων υπηρεσιών του Διαδικτύου.

Κανόνες και μέθοδοι προστασίας

Προκειμένου να μπορούμε να συναλλασσόμαστε εύκολα, γρήγορα, οικονομικά αλλά και με ασφάλεια μέσω Internet, καλό είναι να έχουμε υπόψη μας μια σειρά από απλούς κανόνες και μεθόδους προστασίας που προτείνουν ο "Ελληνικός Κόμβος Ασφαλούς Διαδικτύου" (http://www.saferinternet.gr/) και η "Ομάδα Δράσης για την Ψηφιακή Ασφάλεια - DART" που έχει δημιουργήσει το Υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών (http://www.psifiakiellada.gr/).

1. Πρώτο απ' όλα, οι γνωστές και εδραιωμένες εταιρείες πρέπει να είναι το ίδιο αξιόπιστες στο Διαδίκτυο, όσο και στην πραγματική ζωή. Έτσι σε μια αξιόπιστη εμπορική ιστοσελίδα πρέπει να υπάρχει πάντα ξεκάθαρος προσδιορισμός της εταιρείας με το όνομά της, τη διεύθυνση, τον αριθμό τηλεφώνου, στοιχεία επικοινωνίας κλπ. Ακόμη σε μία αξιόπιστη ιστοσελίδα, τα χαρακτηριστικά του προϊόντος ή των υπηρεσιών που παρέχονται είναι σαφή και εύκολα προσβάσιμα. Μπορούμε, επίσης, να ενημερωθούμε για την "ταυτότητα" της ιστοσελίδας του ηλεκτρονικού καταστήματος που επισκεπτόμαστε, αναζητώντας τη μέσα από τα μητρώα του Internet (πχ στη διεθνή βάση δεδομένων http://www.whois.net/ ή την Ελληνική https://grweb.ics.forth.gr/whois_el.jsp). Ακόμη, είναι χρήσιμο να κάνουμε έλεγχο και μέσω του τηλεφωνικού αριθμού του φυσικού καταστήματος, η αναγραφή το οποίου είναι υποχρεωτική στην ιστοσελίδα.

2. Πριν προβούμε σε μία εμπορική συναλλαγή μέσω Internet, οφείλουμε να αναζητούμε τους όρους χρήσης, οι οποίοι στις αξιόπιστες ιστοσελίδες κανονικά είναι εύκολα προσβάσιμοι και διαφανείς. Τους διαβάζουμε προσεκτικά και εξετάζουμε αν στην τιμή του προϊόντος που αγοράζουμε περιλαμβάνονται όλες οι τυχόν χρεώσεις (φόροι, μεταφορικά έξοδα, κλπ).

Στις αξιόπιστες εμπορικές σελίδες οι παραγγελίες μας επιβεβαιώνονται με e-mail και διατηρούμε το δικαίωμα ανάκλησής τους. Σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ε.Ε., μπορούμε να ακυρώσουμε μια υπηρεσία και να επιστρέψουμε ένα προϊόν μέσα σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, που συνήθως είναι 7 - 15 μέρες. Για την επιστροφή, είναι πιθανό να χρεωθούμε εμείς τα έξοδα, εκτός αν πρόκειται για ελαττωματικό προϊόν. Στην περίπτωση αυτή, όπως και στην κακή εκτέλεση μιας υπηρεσίας που ζητήσαμε ηλεκτρονικά, μπορούμε να αποτεινόμαστε:

• Στο εμπορικό κατάστημα από το οποίο κάναμε την αγορά
• Στον επαγγελματικό σύλλογο και στο Επιμελητήριο στο οποίο ανήκει ο e-έμπορος
• Στην υπηρεσία προστασίας του καταναλωτή το Υπουργείου Ανάπτυξης (τηλ 1520)
• Στην υπηρεσία πελατών της τράπεζας της οποίας έγινε τυχόν χρήση μιας πιστωτικής κάρτας
• Στις ενώσεις καταναλωτών (ΕΚΠΟΙΖΩ, ΙΝΚΑ, ΚΕΠΚΑ κλπ)
• Στο Τμήμα Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος της ΕΛ.ΑΣ.

3. Όταν βρισκόμαστε σε μια φόρμα ηλεκτρονικής παραγγελίας και πριν καταχωρίσουμε οποιοδήποτε στοιχείο μας, βεβαιωνόμαστε πως είμαστε όντως στην επίσημη ιστοσελίδα της εταιρείας, ότι στο κάτω μέρος του browser υπάρχει ένα λουκετάκι, καθώς και ότι η διεύθυνση αρχίζει με https:// και όχι http://. Δεν κλικάρουμε με το ποντίκι μας σε διευθύνσεις ιστοχώρων που μας δίνονται σε ύποπτα e-mails ή e-mails που λαμβάνουμε από άγνωστε πηγές, γιατί ενδέχεται να μας κατευθύνουν σε εικονικές ιστοσελίδες, που μοιάζουν με την πρωτότυπη της εταιρείας, από τις οποίες απατεώνες θα προσπαθήσουν να μας αποσπάσουν προσωπικά δεδομένα. Γι' αυτό, γράφουμε πάντα από μόνοι μας στον browser την διαδικτυακή διεύθυνση (URL) της εταιρείας που θέλουμε να επισκεφθούμε.      

4. Αποφεύγουμε να κάνουμε ηλεκτρονικές συναλλαγές από υπολογιστές τρίτων ή δημόσια προσβάσιμους (πχ από Internet καφέ, εταιρικούς υπολογιστές κλπ). Επίσης, αν παραπάνω από ένας χρήστης έχει πρόσβαση στον υπολογιστή που χρησιμοποιούμε, καλό θα ήταν να απενεργοποιήσουμε τη δυνατότητα απομνημόνευσης κωδικών του browser μας και πριν φύγουμε από τον υπολογιστή, να σβήσουμε το ιστορικό πλοήγησης (history) και τα cookies. Φυλάσσουμε τους κωδικούς μας σε ασφαλές μέρος. Δεν χρησιμοποιούμε για κωδικό ονόματα οικείων μας, ημερομηνίες γέννησης, επετείων κλπ που εύκολα μπορεί να μαντέψει κανείς.

Ακόμη, αν έχουμε επιφυλάξεις για τη χρήση πιστωτικής κάρτας για τις ηλεκτρονικές μας συναλλαγές, μπορούμε να προμηθευτούμε μια από τις προπληρωμένες κάρτες που κυκλοφορούν στην αγορά και στις οποίες ελέγχουμε οι ίδιοι το ανώτατο χρηματικό όριο συναλλαγών.

5. Προστατεύουμε τα προσωπικά μας δεδομένα στο ηλεκτρονικό περιβάλλον με την ίδια σοβαρότητα που το κάνουμε και στον φυσικό κόσμο. Να ξέρουμε ότι αυτά τα δεδομένα, όταν χρησιμοποιούνται στο Διαδίκτυο, δεν είναι "ελεύθερο εμπόρευμα".

Έτσι, εταιρείες και φορείς που τα συνέλεξαν για κάποια συναλλαγή μας, πρέπει να τα χρησιμοποιούν μόνο γι' αυτήν και για όσο χρόνο είναι αναγκαίο. Σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να μεταβιβάζουν τέτοια δεδομένα σε άλλη εταιρεία και φορέα χωρίς την προσωπική μας συγκατάθεση. Επίσης, καμία σοβαρή επιχείρηση δεν πρόκειται να μας ενοχλήσει για να μας ζητήσει προσωπικά δεδομένα, όπως ημερομηνίες γέννησης, αριθμούς πιστωτικών καρτών κλπ, μέσω e-mail ή στο τηλέφωνο.

Σε τηλεφωνικές συναλλαγές μπορεί να ρωτήσουν τέτοια στοιχεία μόνο όταν έχουμε καλέσει εμείς και αυτό προς επαλήθευση της ταυτότητάς μας. Εάν κάποια "εταιρεία" κάνει το αντίθετο, στην καλύτερη των περιπτώσεων επιδιώκει αθέμιτα να "ψαρέψει" στοιχεία για λόγους μάρκετινγκ και διαφήμισης. Στη χειρότερη περίπτωση πρόκειται για "εταιρεία - μαϊμού" που θα θελήσει να μας εξαπατήσει με τη μέθοδο του "ψαρέματος" (fishing όπως είναι στη γλώσσα του Διαδικτύου).

Πηγή: Ραδιοτηλεόραση, Σάββατο 1 Νοεμβρίου 2008