Τα όνειρα ζωντανεύουν στις Κυκλάδες

Ενα σημαντικό κεφάλαιο στην αγορά τροφίμων και ποτών, αποτελεί η συσκευασία, ο ρόλος της οποίας είναι καθοριστικός, τόσο για την ποιότητα των προϊόντων, όσο και για την προώθησή τους. Ο κλάδος της συσκευασίας διαγράφει ανοδική πορεία τα τελευταία χρόνια, με μέσο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης που κυμαίνεται περίπου στο 5%.

Η επιτυχία του κλάδου οφείλεται σε ένα συνδυασμό πλεονεκτημάτων που παρέχει, αρχής γενομένης από την ασφαλή μεταφορά των προϊόντων, τη φύλαξή τους, την προστασία τους από βλάβες και αλλοίωση, μέχρι και το γεγονός ότι πωλεί μάρκες, καθώς πολλά από τα προϊόντα στα ράφια πώλησης, διαφέρουν μόνο από τη συσκευασία, ενώ όλες οι πληροφορίες αναγράφονται πάνω σε αυτή.

Ηδη η αγορά προετοιμάζεται για την εφαρμογή πάνω στις συσκευασίες των «έξυπνων ετικετών» που θα βασίζονται στη μεταφορά πληροφοριών με τη βοήθεια ραδιοσυχνοτήτων και οι οποίες είναι από τις πλέον υποσχόμενες εξελίξεις στον τομέα του λιανεμπορίου και της συσκευασίας, αλλά και της διαχείρισης αποθηκών, της διακίνησης των προϊόντων και των μεταφορών.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Συνδέσμου Βιομηχανιών Παραγωγής Υλικών Συσκευασίας (ΣΥΒΙΠΥΣ), δρ. Α. Στασινόπουλο, οι ετικέτες αυτές θα είναι ηλεκτρονικές και θα έχουν σημαντικά πλεονεκτήματα σε σχέση με το γνωστό barcode, όπως το ότι δεν απαιτείται οπτική ή φυσική επαφή με τη συσκευή ανάγνωσης. Παράλληλα, είναι δυνατή η διαρκής παρακολούθηση του στοκ κάθε προϊόντος σε κάθε ράφι και σε πραγματικό χρόνο. Οταν το στοκ κατέβει κάτω από το όριο, ειδοποιείται το προσωπικό για την αναπλήρωση των στοκ. Φυσικά, ανάλογη είναι και η δυνατότητα παρακολούθησης των στοκ της αποθήκης σε επίπεδο παλέτας ή χονδρικής συσκευασίας. Επίσης είναι δυνατή η παρακολούθηση των προϊόντων των οποίων πλησιάζει η ημερομηνία λήξης, ενώ ελέγχεται αποτελεσματικά η κλοπή τόσο στο κατάστημα όσο και στα ράφια και τα μεταφορικά μέσα. Τέλος, οι ηλεκτρονικές ετικέτες και οι συσκευές ανάγνωσης λειτουργούν αξιόπιστα, γιατί δεν επηρεάζονται από οποιαδήποτε αιτία εμποδίζει την ανάγνωση του barcode.

Τα πλέον διαδεδομένα υλικά συσκευασίας στη χώρα μας είναι το πλαστικό και το χαρτί. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια διαπιστώνεται μια στροφή προς άλλα υλικά συσκευασίας, όπως το αλουμίνιο, που εφαρμόζεται σε πάρα πολλούς τομείς, το γυαλί, το κυρίαρχο υλικό στην οινοποιία και τη ζυθοποιία και το οποίο έχει μπει δυναμικά στα εμφιαλωμένα νερά και στα φρέσκα γάλατα, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι χάνει την ηγετική θέση το πλαστικό ή το χαρτί και ο λευκοσίδηρος που καλύπτει πλέον σημαντικές ανάγκες στη βιομηχανία τροφίμων. Επίσης, τα τελευταία χρόνια διαπιστώνεται μια τάση προς τα ανακυκλώσιμα υλικά συσκευασίας, ακολουθώντας την ανάγκη για προϊόντα πιο φιλικά προς το περιβάλλον, αλλά και την εξοικονόμηση πόρων που συχνά αυτό συνεπάγεται.

Χαρτί
Η χάρτινη συσκευασία είναι ένα από τα υλικά που κυριαρχεί στην ελληνική αγορά. Αποτελεί τη βασικότερη πρώτη ύλη για την παραγωγή πολλών συσκευαστικών υλικών, καθώς έχει χαμηλό κόστος ανάκτησης, υπάρχει η δυνατότητα ευρείας εκτύπωσης πάνω στο συσκευαστικό υλικό, ενώ η ουδετερότητα του χαρτιού σε σχέση με το προϊόν που συσκευάζεται, είναι παράγοντας καθοριστικός για τη χρησιμοποίησή του.

Ενα σημαντικό στοιχείο που κάνει το χαρτί πιο ελκυστικό ως υλικό συσκευασίας, είναι η καθαρότητά του. Δεν παρουσιάζει προβλήματα χημικής διαστρέβλωσης του υλικού, όπως συμβαίνει με άλλα συσκευαστικά υλικά. Η χρήση της χάρτινης συσκευασίας βρίσκει αυξημένες εφαρμογές στον κλάδο τροφίμων και έχει τον πρώτο λόγο στη συσκευασία χυμών και γάλακτος, αν και τον τελευταίο καιρό αυξάνεται σε ότι αφορά το γάλα, χρήση της γυάλινης συσκευασίας.

Ευρεία είναι η χρήση του χαρτιού και στα προϊόντα τομάτας, χωρίς ωστόσο να καταργείται η παλαιότερη συσκευασία, ενώ και σ' αυτόν τον τομέα αρχίζει να γίνεται χρήση της γυάλινης συσκευασίας. Στις εφαρμογές αυτές, θα πρέπει να σημειωθεί, χρησιμοποιείται η σύνθετη χάρτινη συσκευασία, που διασφαλίζει την ποιότητα των προϊόντων.

Οπως προκύπτει από κλαδική μελέτη της ICAP το μεγαλύτερο ποσοστό των χάρτινών κουτιών που διακινούνται στην αγορά, χρησιμοποιούνται για τη συσκευασία γάλακτος. Το 28% περίπου χρησιμοποιείται στη συσκευασία χυμών και το υπόλοιπο 2% για τη συσκευασία τοματοχυμών. Παράλληλα, όπως αναφέρεται σε σχετική έρευνα της Hellas Stat, η εγχώρια παραγόμενη ποσότητα χάρτινης συσκευασίας αυξήθηκε κκατά 17% στο διάστημα 2003/2001 και ανήλθε στους 330 χιλ. τόνους.

Πλαστικό
Σύμφωνα με τις έρευνες του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) και της Icap θετικές διαγράφονται οι προοπτικές του κλάδου πλαστικής συσκευασίας, μια και οι πολλαπλές εφαρμογές και χρήσεις τους καθιστούν δεδομένο ότι δεν πρόκειται να μειωθεί η ζήτηση για είδη πλαστικής συσκευασίας.

Αντίθετα, παρατηρείται τάση υποκατάστασης της συσκευασίας άλλων υλικών με πλαστική, τάση η οποία αναμένεται να συνεχιστεί, ενισχύοντας τις ευνοϊκές προοπτικές του κλάδου. Θετικά επηρεάζουν τον κλάδο και ορισμένες κοινωνικοοικονομικές αλλαγές, όπως η αύξηση των μονοπρόσωπων νοικοκυριών, η έλλειψη χρόνου προετοιμασίας σπιτικών γευμάτων και η αλλαγή των διατροφικών συνηθειών, που έχουν δημιουργήσει εντονότερη την ανάγκη για εύχρηστες συσκευασίες. Την ανάγκη αυτή καλύπτει σε σημαντικό βαθμό η πλαστική συσκευασία συγκριτικά με συσκευασίες άλλων υλικών. Οι έρευνες σημειώνουν ότι η κατηγορία της πλαστικής συσκευασίας κινείται ανοδικά, τόσο στην εγχώρια αγορά (καταγράφεται μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης περίπου κατά 5,8%) όσο και στις εξαγωγές (ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης κυμαίνεται από 8 - 11,3%).

Το μεγάλυτερο μερίδιο κατανάλωσης για τα προϊόντα του κλάδου αφορά στην κατηγορία σάκοι, σακούλες, τσάντες και οι φιάλες και τα φιαλοειδή, κατηγορία στην οποία τα αναψυκτικά και τα εμφιαλωμένα νερά κατέχουν άνω του 50% της ετήσιας κατανάλωσης. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το μεγαλύτερο μέρος των πρώτων υλών που χρησιμοποιείται στην εγχώρια παραγωγή των ειδών πλαστικής συσκευασίας, είναι εισαγόμενο. Οι πρώτες ύλες που παράγονται στην Ελλάδα είναι η πολυστερίνη, το πολυβινυλοχλωρίδιο το γνωστό PVC και το PET.

Λευκοσίδηρος
Ο λευκοσίδηρος είναι ένα παραδοσιακό υλικό και χρησιμοπιείται για τη συσκευασία εδώ και 200 χρόνια. Η χρήση του στο χώρο των τροφίμων αυξάνεται με σταθερούς ρυθμούς. Τα δοχεία open top που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία τροφίμων και που έχουν το πλεονέκτημα της καλής εμφάνισης, του χαμηλού κόστους και την προστασία του συσκευαζόμενου προϊόντος. Μαζί με τα δοχεία open top, τα δοχεία, γενικότερα, τα μπουκάλια αεροζόλ, καθώς και τα καπάκια για τις φιάλες και τα βάζα, αποτελούν το βασικότερο τομέα εφαρμογής του λευκοσιδήρου, ως συσκευαστικό υλικό.

Ο μεγαλύτερος όγκος του υλικού κατευθύνεται στη βιομηχανία τροφίμων, σε ποσοστό που φτάνει το 60%,ενώ το υπόλοιπο ποσοστό απορροφάται από τη βιομηχανία χημικών, όπως χρώματα, αεροζόλ, βερνίκια κ.ά. Σημειώνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος της εγχώριας κατανάλωσης λευκοσίδηρου ως συσκευαστικό υλικό καλύπτεται από την εγχώρια παραγωγή, ένα πολύ μικρό ποσοστό εισάγεται, ανέρχεται περίπου στο 5%, ενώ περιορισμένη είναι και η ποσότητα που εξάγεται.

Γυαλί
Το γυαλί θεωρείται απόλυτα υγιεινό υλικό, γι' αυτό και η στροφή των καταναλωτών σε υγιεινό τρόπο διατροφής και γενικά διαβίωσης δημιουργεί θετικές προοπτικές για την ανάπτυξη του κλάδου. Είναι η κατ' εξοχήν συσκευασία που χρησιμοποιείται στην οινοποιία και στη ζυθοποιία. Αποτελεί ένα υλικό που παράγεται από θερμική διαδικασία και μπορεί να δώσει μέσα από τις κατάλληλες διεργασίες περίπου 800 διαφορετικές συνθέσεις. Το γυαλί χρησιμοποιείται κατά κόρον στη συσκευασία, καθώς έχει σημαντικά πλεονεκτήματα, όπως η διαφάνειά του, το γεγονός ότι είναι ουδέτερο ως υλικό, είναι απολύτως στεγανό, αδιαπέραστο από οσμές, γεύσεις και μικροοργανισμούς, έχει τη δυνατότητα να διατηρεί το κενό, έχει τέλεια μηχανικά χαρακτηριστικά, έχει θερμική αντίσταση και είναι 100% ανακυκλώσιμο.

Οι κυριότεροι προσδιοριστικοί παράγοντες της ζήτησης των συγκεκριμένων προϊόντων συσκευασίας, σχετίζονται με την πορεία της παραγωγής και κατανάλωσης των συσκευαζόμενων προϊόντων, όπως και στα πλαστικά. Τα κυριότερα προϊόντα που συσκευάζονται σε γυαλί είναι τα ποτά, τα κρασιά, οι μπίρες, τα αναψυκτικά, το νερό, οι χυμοί, και είδη διατροφής, όπως μαρμελάδες, προϊόντα τομάτας, σάλτσες, κ.ά. Το μεγαλύτερο μέρος φιαλών προορίζονται για τη συσκευασία κρασιών και μπίρας, η ζήτηση των οποίων παρουσιάζει εποχικότητα. Οι επικρατούσες κλιματολογικές συνθήκες, όπως και η πορεία της τουριστικής κίνησης στη χώρα μας, αποτελούν σημαντικούς παράγοντες για την πορεία της κατανάλωσης των συγκεκριμένων προϊόντων. Εξάλλου, οι σύγχρονες καταναλωτικές συνήθειες, οι οποίες επιβάλλουν έναν πιο υγιεινό τρόπο διατροφής και η αυξανόμενη ευαισθητοποίηση για την προστασία του περιβάλλοντος, ευνοούν την κατανάλωση γυαλιού στη συσκευασία των προϊόντων, και έτσι θεωρείται ένα υλικό που έχει ευοίωνες προοπτικές ανάπτυξης.

Αλουμίνιο
Το αλουμίνιο εξακολουθεί να εμφανίζει σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης στον κλάδο της συσκευασίας, ενώ όπως επισημαίνεται χαρακτηριστικά, είναι το υλικό της επόμενης 20ετίας. Κατέχει την κυρίαρχη θέση στη συσκευασία των αναψυκτικών και συγκεντρώνει σημαντικά πλεονεκτήματα που κάνουν ευρύτερη τη χρήση του ως υλικό συσκευασίας, όπως το χαμηλό του κόστος, το μικρό βάρος του, η υψηλή θερμική αγωγιμότητα, η ευκολία μορφοποίησης και εκτύπωσης πάνω σε αυτό, η αντοχή στην ατμοσφαιρική διάβρωση και η δυνατότητα ανακύκλωσης. Το μεγαλύτερο μερίδιο στο σύνολο της κατανάλωσης απορροφάται από την αγορά αναψυκτικών και μπίρας σε ποσοστό που φτάνει και το 52%, όπως επισημαίνεται σε σχετική μελέτη της ICAP, ενώ σημαντικό είναι το μερίδιο που κατέχουν και το αλουμινόφυλλο και τα υπόλοιπα είδη συσκευασίας από αλουμίνιο. Ο κλάδος της βιομηχανίας αλουμινίου, εμφανίζει σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης, ενώ το αλουμίνιο, εξαιτίας των πλεονεκτημάτων που συγκεντρώνει αποτελεί ένα συσκευαστικό υλικό που κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος.