Τα όνειρα ζωντανεύουν στις Κυκλάδες

Οι επενδύσεις στην έρευνα, την τεχνολογία και την καινοτομία αυξήθηκαν τα τελευταία χρόνια στις χώρες του ΟΟΣΑ και, ταυτόχρονα, αυξήθηκε το μερίδιο της χρηματοδότησης από το εξωτερικό, σύμφωνα με την έκθεση "Επιστήμη, Τεχνολογία και Βιομηχανία: Προοπτικές ΟΟΣΑ 2008" που δημοσιεύτηκε πρόσφατα. Η έκδοση περιλαμβάνει στατιστικά στοιχεία και αναλύσεις για τις εξελίξεις στην επιστήμη, πολιτικές τάσεις, πρακτικές, μεθόδους αξιολόγησης, κ.λπ. Καλύπτει όλες τις χώρες του Οργανισμού, καθώς και σημαντικές οικονομίες χωρών εκτός ΟΟΣΑ όπως η Βραζιλία, η Χιλή, η Κίνα, το Ισραήλ, η Ρωσία και η Νότια Αφρική.

Συνοπτικά, τα κύρια συμπεράσματα της έκθεσης είναι τα ακόλουθα:

• Οι επενδύσεις στην επιστήμη, την τεχνολογία και την καινοτομία αυξήθηκαν σημαντικά τα τελευταία 10-15 χρόνια: η Ακαθάριστη Εγχώρια Δαπάνη για έρευνα και τεχνολογία αυξήθηκε κατά 4,6% ετησίως, σε πραγματικούς όρους, από το 1996 έως το 2001. Ο ρυθμός αύξησης υποχώρησε στο 2,5% ετησίως από το 2001 έως το 2006, ενώ οι μελλοντικές επενδύσεις αναμένεται να επηρεαστούν από την ευρύτερη χρηματοοικονομική αστάθεια.
• Η παγκόσμια κατανομή της έρευνας μεταβάλλεται, καθώς ορισμένα κράτη εκτός ΟΟΣΑ παρουσιάζουν εντυπωσιακή αύξηση στις δαπάνες για την έρευνα και την τεχνολογία. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι η Κίνα, όπου η Ακαθάριστη Εγχώρια Δαπάνη για έρευνα και τεχνολογία αυξήθηκε κατά 19% ετησίως από το 2001 έως το 2006. Συνολικά, το μερίδιο των οικονομιών μη μελών του ΟΟΣΑ στην παγκόσμια έρευνα αυξήθηκε από 11,7% το 1996 σε 18,4% το 2005.
• Οι επιχειρήσεις διεξάγουν την πλειονότητα των ερευνητικών δραστηριοτήτων στις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ, αν και ο ρυθμός αύξησης των επενδύσεών τους επιβραδύνθηκε από το 2001 και μετά. Εκτιμάται πως η ΕΕ δεν θα καταφέρει να επιτύχει το στόχο να ανέλθουν οι ιδιωτικές επενδύσεις για την έρευνα στο 2% του ΑΕΠ έως το 2010. Συγχρόνως, η διεθνοποίηση της επιστήμης διευρύνεται, το μερίδιο της χρηματοδότησης από το εξωτερικό αυξάνεται, όπως επίσης και το μερίδιο των αλλοδαπών θυγατρικών στην επιχειρηματική έρευνα στην πλειονότητα των χωρών του ΟΟΣΑ.
• Τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και οι επιστημονικές δημοσιεύσεις αυξήθηκαν. Στα μεν διπλώματα οι ΗΠΑ συνεχίζουν να κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο, ενώ οι δημοσιεύσεις παραμένουν συγκεντρωμένες σε μερικές χώρες στη ζώνη του ΟΟΣΑ.
• Η απασχόληση ανθρώπινου δυναμικού στον τομέα της επιστήμης και της τεχνολογίας αυξήθηκε γρηγορότερα από ότι η συνολική απασχόληση. Σημαντικές πρωτοβουλίες λαμβάνονται για την προσέλκυση καταρτισμένου προσωπικό από τρίτες χώρες, την κινητικότητα των ερευνητών, κ.ά.
• Οι πολιτικές για την επιστήμη εξελίσσονται, στο πλαίσιο ευρύτερων μεταρρυθμίσεων για την παραγωγικότητα, την οικονομική ανάπτυξη και την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων, όπως η ενεργειακή ασφάλεια και η κλιματική αλλαγή. Πολλές χώρες αύξησαν τη δημόσια χρηματοδότηση της έρευνας, παρά τους δημοσιονομικούς περιορισμούς, και παρείχαν φορολογικά κίνητρα για επενδύσεις, συνεργασία έρευνας και αγοράς, κ.λπ.
• Νέες πρωτοβουλίες και πολιτικές λαμβάνονται για την ενίσχυση της έρευνας: δίκτυα για τον συντονισμό των πολιτικών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, ερευνητικά clusters, συνεργασία περιφερειών εντός και εκτός των χωρών, κ.λπ.
• Η καινοτομία βρίσκεται στο προσκήνιο της ερευνητικής πολιτικής: δίνονται κίνητρα για πρωτοπόρες αγορές, προωθούνται δημόσιες συμβάσεις που ευνοούν την καινοτομία και την ανάπτυξη προτύπων, αναπτύσσονται μοντέλα για την αξιολόγηση του κοινωνικοοικονομικού αντίκτυπου της δημόσιας έρευνας και την απόδοση των επενδύσεων για την καινοτομία, κ.ά.

Όσον αφορά τους δείκτες καινοτομίας, αξίζει να αναφερθεί το πρόγραμμα του ΟΟΣΑ για τα Μικροδεδομένα Καινοτομίας, που αποτελεί την πρώτη διακρατική προσπάθεια μεγάλης κλίμακας για την αξιοποίηση δεδομένων από έρευνες καινοτομίας σε επίπεδο επιχείρησης (firm-level data). Τουλάχιστον 3 τρόποι καινοτομίας, δηλαδή σύνολα δράσεων που ομαδοποιούνται και υλοποιούνται από τις επιχειρήσεις, είναι κοινοί στις υπό ανάλυση χώρες: ο πρώτος αφορά την εισαγωγή στην αγορά μιας νέας τεχνολογικής καινοτομίας που παράγεται από την ίδια την επιχείρηση. Ο δεύτερος αφορά τη διαδικασία εκσυγχρονισμού με ενσωματωμένες τεχνολογίες και επιμόρφωση προσωπικού. Ο τρίτος αφορά τις ευρύτερες δράσεις καινοτομίας και τις στρατηγικές μάρκετινγκ.