Η Χώρα της Νάξου είναι η πρωτεύουσα, το διοικητικό κέντρο και το λιμάνι του νησιού. Προσφέρει όλες τις σύγχρονες ανέσεις χειμώνα-καλοκαίρι. Πολλά μνημεία μέσα στη Χώρα όπως η Πορτάρα, ο αρχαιολογικός χώρος της Γκρόττας και το Ενετικό Κάστρο μαρτυρούν το παρελθόν της πόλης. Στη Χώρα βρίσκεται το Αρχαιολογικό Μουσείο και η Μουσειακή λαογραφική συλλογή του Βασίλη και της Κάθριν Κουτελιέρη της Νάξου. Τις καλοκαιρινές μέρες, ο κόσμος συγκεντρώνεται στην παραλία του Αϊ Γιώργη (εκτεταμένη αμμουδιά στη νότια πλευρά της Χώρας) ωστόσο πολλοί είναι αυτοί που προτιμούν την παραλία της Γκρόττας, στη βόρεια πλευρά της Χώρας, κοντά στο λιμάνι. Στην αγορά της Χώρας θα βρείτε όλα τα τοπικά προϊόντα, είδη λαϊκής τέχνης, ρούχα, κοσμήματα. Στα δεκάδες εστιατόρια και μεζεδοπωλεία, θα γευθείτε την ελληνική και τοπική κουζίνα. Όσο για την νυχτερινή διασκέδαση, υπάρχουν μαγαζιά για κάθε ηλικία και προτίμηση. Η Χώρα συνδέεται με τακτική συγκοινωνία με όλα τα χωριά και τις παραλίες της Νάξου.
Το Χαλκί, στο κέντρο του λεκανοπέδιου της Τραγέας, είναι η πρωτεύουσα και το διοικητικό κέντρο του δεύτερου δήμου της Νάξου, του δήμου Δρυμαλίας που περιλαμβάνει τα χωριά της Τραγέας και της ορεινής Νάξου. Η περιοχή της Τραγέας, στο κέντρο της Νάξου, είναι κατάφυτη από ελιές και οπωροφόρα δένδρα και αποτελεί από την αρχαιότητα το πιο πλούσιο και εύφορο κομμάτι του νησιού. Γύρω από το Χαλκί, ανάμεσα στα δένδρα, ξεπροβάλλουν τα χωριά της Τραγέας: Καλόξυλος, Ακάδημοι, Χείμαρρος, Τσικαλαριό, Δαμαριώνας, Δαμαλάς. Η περιοχή αποκαλείται "Μικρός Μυστράς" εξ αιτίας του μεγάλου αριθμού των εκκλησιών της (χρονολογούνται από τον 6ο μέχρι τον 14ο αιώνα).
Δαμαριώνας. Αυτό το χωριό έχει όμορφα παλιά αρχοντικά, πολλά από τα οποία σήμερα αναπαλαιώνονται. Οι κάτοικοί του ασχολούνται με την ελαιοκαλλιέργεια, την γεωργία και την κτηνοτροφία. Στο κέντρο του χωριού βρίσκεται η πολύ παλαιά εκκλησία του Χριστού, με γλυπτό ξύλινο τέμπλο και παλαιές εικόνες.
Δαμαλάς. Μικρό γραφικό χωριουδάκι με λίγους μόνιμους κατοίκους. Αξίζει να επισκεφθείτε το αναπαλαιωμένο παραδοσιακό ελαιοτριβείο του Δαμαλά και το παραδοσιακό εργαστήρι αγγειοπλαστικής, στην είσοδο του χωριού.
Μονή. Το χωριό είναι κτισμένο σε πλαγιά, με θέα στο λεκανοπέδιο της Τραγέας. Πήρε το όνομά του από το ναό της Παναγίας της Δροσιανής που άλλοτε ήταν μοναστήρι. Τα υφαντά του είναι ονομαστά.
Κινίδαρος. Όμορφο χωριό, ονομαστό για τα κτηνοτροφικά του προϊόντα, αλλά και για τις γιορτές και τα πανηγύρια του. Κοντά στον Κινίδαρο βρίσκεται η πηγή απ΄ όπου υδρεύεται η Χώρα. Στην περιοχή υπάρχουν λατομεία μαρμάρου. Τα καλοκαιρινά βράδια, στις ταβέρνες του χωριού στήνονται συχνά γλέντια με τοπικούς οργανοπαίκτες και μουσικούς.
Μέλανες. Το χωριό είναι κτισμένο σε εύφορη κοιλάδα. Υπάρχουν τρεχούμενα νερά που παλαιότερα κινούσαν τους, εγκαταλειμμένους σήμερα, νερόμυλους. Στην κοιλάδα των Μελάνων βρίσκονται και τα μικρότερα χωριουδάκια Κουρουνοχώρι και Μύλοι. Ο πύργος του Φραγγόπουλου, στο Κουρουνοχώρι, θυμίζει ότι η περιοχή αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα Φέουδα της Νάξου την εποχή της Ενετοκρατίας. Κοντά στις Μέλανες, στη θέση Φλεριό, βρίσκεται ξαπλωμένος στην άκρη ενός περιβολιού, ο ένας από τους δύο αρχαϊκούς Κούρους της Νάξου.
Ποτάμι. Πρόκειται ουσιαστικά για τρία μικρά χωριουδάκια (Άνω, Μέση και Κάτω Ποταμιά), κτισμένα κατά μήκος καταπράσινης κοιλάδας, ανάμεσα σε περιβόλια με φρούτα. Παλαιοί νερόμυλοι δίνουν ένα ξεχωριστό χρώμα. Η περιοχή είναι ιδανική για περιπάτους.
Σαγκρί. Είναι κτισμένο σε εύφορο οροπέδιο με ελιές, 11 χλμ. Ν.Α. της Χώρας. Η ευρύτερη περιοχή παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και έχει πολλά αξιοθέατα όπως το μοναστήρι-πύργος του Τίμιου Σταυρού (16ου αι.) που αναστηλώθηκε πρόσφατα και φιλοξενεί διάφορες εκδηλώσεις, το μοναστήρι του Αγίου Ελευθερίου, τις βυζαντινές εκκλησίες του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Αρτεμίου (8ος - 9ος αι.) που κτίστηκε την περίοδο της εικονομαχίας και τον πύργο του Σομαρίπα, στο Κάτω Σαγκρί. Νότια του χωριού, στη θέση Γύρουλας, βρίσκεται ο αρχαϊκός ναός της θεάς Δήμητρας.
Επίσης στο 12ο χλμ. του κεντρικού δρόμου, που ενώνει τη Χώρα της Νάξου με το Σαγκρί, δεσπόζει στον κάμπο της Αγιασσού, ο Πύργος Μπαζαίου.
Φιλώτι. Μετά την Τραγέα, ο δρόμος ανηφορίζει προς τον Ζα, το ψηλότερο βουνό των Κυκλάδων (1004 μ.) και συναντά το χωριό Φιλώτι κτισμένο αμφιθεατρικά στους πρόποδες του Ζα. Είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Νάξου με έντονη ζωή και δραστηριότητα. Έχει εστιατόρια, καφενεία, μπαράκια και αγορά. Η εκκλησία του χωριού, η Παναγία η Φιλωτίτισσα, είναι από τις ωραιότερες της Νάξου, με σπάνιες εικόνες, μαρμάρινο τέμπλο και γλυπτό καμπαναριό. Αξίζει ακόμα να επισκεφθείτε τον πύργο του Μπαρότση. Από το Φιλώτι ξεκινάει δρόμος που καταλήγει στον πύργο του Χειμάρρου.
Δανακός. Μικρό χωριό, κτισμένο στο βάθος μιας χαράδρας, με άφθονα νερά που παλαιότερα κινούσαν νερόμυλους. Κοντά στο χωριό, σε μία υπέροχη τοποθεσία βρίσκεται το μοναστήρι του Φωτοδότη, το παλαιότερο μοναστήρι της Νάξου. Από την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας που βρίσκεται στην διακλάδωση του δρόμου προς τον Δανακό, ξεκινάει μονοπάτι προς την κορυφή του Ζα.
Η Απείρανθος είναι κτισμένη, στην καρδιά της ορεινής Νάξου, στους πρόποδες του βουνού Φανάρι. Την λένε και "Μαρμάρινο Χωριό". Διατηρεί ανέπαφη την αρχιτεκτονική της μορφή από την εποχή της Ενετοκρατίας. Η Απείρανθος ξεχωρίζει από τα άλλα χωριά της Νάξου στο γλωσσικό ιδίωμα, τα ήθη και έθιμα. Οι κάτοικοί της, στην πλειοψηφία τους, ήρθαν από τα ορεινά χωριά της Κρήτης τον 17ο αιώνα. Φημίζεται για την κλίση των ανθρώπων της προς την ποίηση και γενικότερα την τέχνη. Οι γυναίκες είναι ιδιαίτερα ικανές στην τέχνη της υφαντικής. Εντυπωσιακός είναι ο πύργος του Ζευγώλη (17ου αι.), κτισμένος πάνω σε βράχο, στην είσοδο του χωριού. Στα καφενεία και τις ταβέρνες του χωριού θα δοκιμάσετε το μοναδικό, διάσημο κρασί της ορεινής Νάξου. Στην ευρύτερη περιοχή, υπάρχουν αξιόλογες βυζαντινές εκκλησίες. Αξίζει να επισκεφθείτε τα 4 ενδιαφέροντα μουσεία:
- Το Αρχαιολογικό Μουσείο,
Κεραμωτή. Είναι κτισμένη στο βάθος λαγκαδιάς. Εκτός από το κρασί, φημίζεται για το μέλι της. Στον κεντρικό δρόμο, στο ύψος της Κεραμωτής, βρίσκεται η εκκλησία του Σταυρού. Από το σημείο αυτό είναι ορατές και οι ανατολικές και οι δυτικές ακτές του νησιού.
Κόρωνος. Είναι κτισμένη σε κοιλάδα, στους ανατολικούς πρόποδες του βουνού Κόρωνος, σε υψόμετρο 540 μ. Όμορφο, γραφικό χωριό, με έντονο νησιώτικο χρώμα. Παλαιότερα οι κάτοικοί της, στην πλειοψηφία τους, εργαζότανε στα σμυριδωρυχεία της περιοχής. Με την ανακάλυψη της τεχνητής σμύριδας και το κλείσιμο των ορυχείων, πολλοί άνθρωποι μετακινήθηκαν σε μεγαλύτερες πόλεις. Στα καφενεία και τις ταβέρνες του χωριού θα δοκιμάσετε το μοναδικό, διάσημο κρασί της ορεινής Νάξου. Αξίζει να επισκεφτείτε το Λαογραφικό μουσείο. Έξω από το χωριό η εκκλησία της Παναγίας της Αργοκοιλιώτισσας, συγκεντρώνει κάθε χρόνο στο πανηγύρι της χιλιάδες προσκυνητές.
Σκαδό. Όμορφο ορεινό χωριό, κτισμένο σε πλαγιά με αμπέλια.
Γαλανάδο. Όμορφο γραφικό χωριό, κτισμένο στον κεντρικό δρόμο προς την Τραγέα σε απόσταση 8 χλμ. από την Χώρα. Οι κάτοικοί του είναι κυρίως αγρότες και κτηνοτρόφοι. Έξω από το χωριό υψώνεται ο ενετικός πύργος του Μπελόνια και δίπλα του η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη.
Γλινάδο. Ζωντανό χωριό με αγορά, ταβέρνες και ανεπτυγμένη κτηνοτροφία. Στην είσοδο του χωριού η εκκλησία του Αγίου Νικοδήμου, προστάτη της Νάξου. Μέσα στον Κάμπο, ανάμεσα στο Γλινάδο και την θάλασσα, στη θέση Ύρια, βρέθηκε ο αρχαϊκός ναός του Διονύσου.
Άγιος Αρσένιος. Χωριό με όμορφα σπίτια και φροντισμένες αυλές. Αξίζει να επισκεφθείτε την εκκλησία του Άγίου Σπυρίδωνα. Γύρω από το χωριό, χωμένα μέσα στον κάμπο υπάρχουν πολλά ξωκλήσια και το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου.
Τρίποδες. Όμορφο χωριό με πλακοστρωμένους δρόμους και εγκαταλειμμένους ανεμόμυλους. Στην είσοδο του χωριού, η εκκλησία της Παναγίας με παλιό ξυλόγλυπτο τέμπλο και σπάνιες εικόνες. Στο χωματόδρομο που συνδέει το χωριό με την παραλία της Πλάκας υπάρχουν τα ερείπια του Παλαιόπυργου της Πλάκας.
Εγγαρές. Όμορφο, καταπράσινο χωριό στα ανατολικά της κοιλάδας των Εγγαρών (8 χλμ. βορειοανατολικά της Χώρας). Αξίζει να επισκεφθείτε το Ελαιοτριβείο Εγγαρών, τον πύργο του Πραντούνα και το μοναστήρι της Φανερωμένης. Στην ευρύτερη περιοχή έχουν δημιουργηθεί δύο τεχνητά φράγματα, το φράγμα των Εγγαρών και το, υπό κατασκευή, φράγμα της Φανερωμένης.
Γαλήνη. Μικρό χωριουδάκι με όμορφα σπίτια, κτισμένο στη κοιλάδα των Εγγαρών (7 χλμ. βορειοανατολικά της Χώρας). Ανάμεσα στο χωριό και την παραλία του Αμίτη υψώνεται ο πύργος-μοναστήρι της Υψηλοτέρας που αποτελούσε ορμητήριο και καταφύγιο των αγροτών της περιοχής, κατά την Φραγκοκρατία.