Τα όνειρα ζωντανεύουν στις Κυκλάδες

Το Μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής ή Παναγίας Καλαμιώτισσας βρίσκεται πάνω στο στενό ισθμό που χωρίζει τον κύριο όγκο του νησιού από τη χερσόνησο του Καλάμου.

Είναι χτισμένο στη θέση του επιφανούς αρχαίου ναού του Απόλλωνα Αιγλήτη, ο οποίος συνδεόταν με το άστυ με τη λιθόστρωτη Ιερά Οδό (τμήματα της σώζονται μέχρι σήμερα). Σώζονται σε αρκετό ύψος τμήματα της τοιχοποιίας τόσο του ίδιου του ναού όσο και του περιβόλου του, που αποτελούν τμήματα και του σημερινού περιβόλου της Μονής.

Από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ώς τις μέρες μας, η Μονή λειτουργεί ως προσκύνημα με εξαιρετική απήχηση μέσα κι έξω από τα όρια της Ανάφης. Εκεί γίνεται στις 7-8 Σεπτεμβρίου το μεγάλο πανηγύρι του νησιού. Το πανηγύρι της ΚαλαμιώτισσαςΕΠΤΑ ΚΑΙ ΟΚΤΩ Σεπτέμβρη είναι δύο ξεχωριστές μέρες για το νησί. Είναι η γιορτή της Παναγίας της Καλαμιώτισσας, της Παναγίας της Ανάφης. Οι ετοιμασίες για το πανηγύρι αρχίζουν μέρες πριν, ώστε τις ημέρες αυτές να είναι όλα έτοιμα.

Την παραμονή, 7 Σεπτέμβρη, σχεδόν όλοι οι κάτοικοι του νησιού έπαιρναν τα πράγματά τους και πήγαιναν στο Μοναστήρι. Ήταν σαν μία μεγάλη και ομαδική μετακόμιση. Άλλοι με τα ζώα, άλλοι με τα πόδια, αλλά οι περισσότεροι με βάρκες, αν ο Γαρμπής δεν έκανε τα δικά του, έπαιρναν τον δρόμο του Μοναστηριού. Στη Χώρα πίσω έμεναν συνήθως μόνο οι γέροι.Η γιορτή της Παναγίας είναι γιορτή για όλους.

Η ατμόσφαιρα ήταν κατανυκτική αλλά και η διάθεση για γλέντι μεγάλη. Μετά τις ακολουθίες στην Εκκλησία ακολουθούσε το δείπνο που πάντα ήταν κατσίκι από τα κτήματα του Μοναστηριού. Στη συνέχεια τον λόγο είχε η τσαμπούνα και ο χορός. Την επόμενη, 8 Σεπτέμβρη, μετά τη Θεία Λειτουργία όλοι γυρνούσαν στη χώρα και το γλέντι συνεχιζόταν εκεί. Εκτός από τους Αναφιώτες, στο πανηγύρι συμμετείχαν και πολλοί Σαντορινιοί που έρχονται πολύ συχνά για να προσκυνήσουν στο Μοναστήρι της Ανάφης. Με την έφοδο του πολιτισμού όμως και τον δρόμο που έγινε ώς το Μοναστήρι, άλλαξε και η γιορτή.Τώρα ο κόσμος πηγαίνει με αυτοκίνητο, δεν μένουν όλοι εκεί τη νύχτα στα κελιά του Μοναστηριού, αλλά γυρίζουν πίσω στο σπίτι τους. Το χρώμα της γιορτής και τα συναισθήματα του κόσμου δεν είναι ίδια.

Η γιορτή πλέον οργανώνεται από τον ηγούμενο του Προφήτη Ηλία της Σαντορίνης, που ανήκει το Μοναστήρι, ο οποίος βλέπει μια παράδοση χρόνων μόνο με το μάτι της Εκκλησίας. Προσπαθεί και έχει καταφέρει να αλλάξει πολλά από όσα συνέβαιναν στο παρελθόν, και ήταν δεμένα με το πανηγύρι.Η γιορτή της Καλαμιώτισσας θα συνεχιστεί σίγουρα για πολλά χρόνια ακόμα, αλλά γι‘ αυτούς που την έχουν ζήσει στο παρελθόν τίποτα δεν θα είναι ξανά όπως τότε.

Το μόνο που δεν έχει αλλάξει στο Μοναστήρι είναι ο επιβλητικός βράχος που στέκεται από πάνω σαν να θυμάται με νοσταλγία τις ωραίες στιγμές του Πανηγυριού της Καλαμιώτισσας.