Τα όνειρα ζωντανεύουν στις Κυκλάδες

Οι Κατακόμβες είναι το πρώτο μεγάλο κοινοτικό νεκροταφείο των πρώτων χριστιανικών χρόνων στη Μήλο. Η αρχική τους μορφή ήταν τρεις μεγάλες ανεξάρτητες υπόγειες στοές (Α,Β,Γ) λαξευμένες στο πορώδες ηφαιστειογενές πέτρωμα που κάθε μια συνδεόταν με άλλες μικρότερες. Σήμερα αποτελούν σύμπλεγμα καθώς οι τρεις κεντρικές στοές συγκοινωνούν μεταξύ τους με νεότερες διανοίξεις που κατασκευάστηκαν τον 20^ο αιώνα.

Το σύμπλεγμα συμπληρώνει ένας ορθογώνιος νεκρικός θάλαμος στην μορφή των cubicula των Κατακομβών της Ρώμης. Η κάθε στοά έχει διαφορετικό πλάτος που ποικίλλει από ένα μέχρι 5 μέτρα, και διαφορετικό ύψος, από 1,60 μέχρι 2,50 μέτρα. Στα τοιχώματα των στοών είναι χαραγμένες καμάρες, τα "arcosolia" μέσα στις οποίες έχουν διαμορφωθεί τα μνήματα ενώ ένας μεγάλος αριθμός ταφών, υπάρχει και στο δάπεδο όλων των στοών. Μερικά από τα αρκοσόλια έχουν χρωματική διακόσμηση με τη στεφάνη των αρκοσολίων να φέρει ταινία συνήθως κόκκινου χρώματος και την επιφάνια του τυμπάνου να είναι χρωματισμένη σε μπλε βαθύ χρώμα.

Ελάχιστα ίχνη σώζονται σήμερα από το χρωματικό αυτό διάκοσμο, όπως και λίγα αποσπάσματα επιγραφών. Οι λίγες αυτές επιγραφές είναι σημαντικές για τις πληροφορίες που μας παρέχουν σχετικά με τα ονόματα χριστιανών, αξιώματα του αρχαίου κλήρου και την πίστη των πρώτων χριστιανών στους αγγέλους προστάτες των τάφων... Η σημερινή κύρια είσοδος των Κατακομβών, ανοίχθηκε στις αρχές του αιώνα και έτσι ο επισκέπτης μπαίνει σήμερα στη στοά Β η οποία είναι και η μόνη προσωρινά επισκέψιμη. Στη δεξιά πλευρά της στοάς Β σώζεται ο μοναδικός διώροφος τάφος των Κατακομβών και σπαράγματα της πιο σημαντικής επιγραφής γραμμένης με κεφαλαία κόκκινα γράμματα μέσα σε ορθογώνιο πλαίσιο.

Οι Κατακόμβες εκτός από κοιμητήριο ήταν και τόπος λατρείας όπως αποδεικνύεται από το κομμάτι του πετρώματος που έχει αφεθεί στη θέση του στο μέσο περίπου της στοάς Β για να χρησιμεύσει ως Αγία Τράπεζα. Από τις βάσεις που βρέθηκαν στα τέσσερα άκρα κατά την έρευνα του 1928, υποθέτουμε ότι πάνω από την τράπεζα υπήρχε αρχικά «κιβώτιο». Το σχήμα, που θυμίζει σαρκοφάγο, οδήγησε και στην υπόθεση ότι επρόκειτο για τον τάφο κάποιου επίσημου ή ενός από τους πρώτους επισκόπους της χριστιανικής Μήλου.

Η στοά Α δυτικά της σημερινής κεντρικής στοάς διακρίνεται από τις άλλες για το πλάτος της, για τη γενικότερη ευρυχωρία της και για τους διπλούς οικογενειακούς τάφους που είναι λαξευμένοι στα τοιχώματά της. Η είσοδός της στη νότια πλευρά, είναι σήμερα φραγμένη. Η στοά Γ στα ανατολικά της κεντρικής στοάς σώζεται μόνο τμηματικά καθώς το νότιο τμήμα της που περιελάμβανε και της αρχική της είσοδο έχει καταρρεύσει.